Η Διαγνωστική και Θεραπευτική Μονάδα για το παιδί «Σπύρος Δοξιάδης», παρέχει θεραπευτικές παρεμβάσεις εξ αποστάσεως μέσω τηλεδιάσκεψης, με συστηματικό και οργανωμένο τρόπο από το 2011 έως σήμερα. Η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων αξιολογείται μέσω των επανεκτιμήσεων της εξέλιξης των παιδιών και της λειτουργικότητας τους.
Την χρονική περίοδο 2011-2014, η Μονάδα σχεδίασε και υλοποίησε το «Πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης σε παιδιά ηλικίας 0-4 ετών, κατοίκους Κυκλάδων και 4ου Διαμερίσματος Αθηνών». Το πρόγραμμα αυτό υλοποιήθηκε με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος . Βασικός σκοπός του προγράμματος υπήρξε η παροχή θεραπευτικών προγραμμάτων πρώιμης παρέμβασης και υποστήριξης σε βρέφη και νήπια και στις οικογένειες τους που διαμένουν σε τρεις νήσους του Αιγαίου. Σημαντική καινοτομία απετέλεσε η παροχή των παρεμβάσεων από απόσταση μέσω τηλεδιάσκεψης-Skype σε οικογένειες με περιορισμένη ή καμία πρόσβαση σε εξειδικευμένες παρεμβάσεις . Μέσω του προγράμματος αυτού 54 παιδιά και οι οικογένειες τους , εντάχθηκαν σε παρεμβάσεις όπως: αναπτυξιακή παρέμβαση βάσει του μοντέλου Portage, εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, οικογενειακή θεραπεία, συμβουλευτική γονέων και παρέμβαση στο πλαίσιο προσχολικής αγωγής. Συνολικά διεξήχθησαν εξ αποστάσεως 2.310 συνεδρίες. Οι παρεμβάσεις αυτές ελέγχθηκαν για την αποτελεσματικότητα τους μετά την ολοκλήρωση της παρέμβασης διάρκειας ενός έτους ανά περιοχή, μέσω επανεκτιμήσεων των παιδιών με τα ίδια διαγνωστικά εργαλεία που είχαν χρησιμοποιηθεί στην αρχική διάγνωση. Παράλληλα οι γονείς και οι νηπιαγωγοί συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια ικανοποίησης όσον αφορούσε την πορεία των παιδιών και την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών. Τα συμπεράσματα της αξιολόγησης υπήρξαν θετικά και ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για τη δυνατότητα υλοποίησης προγραμμάτων πρώιμης παρέμβασης από απόσταση. Διαπιστώθηκε βελτίωση των παιδιών σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης και λειτουργικότητας τους. Ο βαθμός ικανοποίησης των γονέων υπήρξε σημαντικά υψηλός, όπως επίσης και των νηπιαγωγών. Εξαιρετικής σημασίας υπήρξε η διαπίστωση ότι η παρέμβαση εξ’ αποστάσεως μέσω τηλεδιάσκεψης μπορεί να πραγματοποιηθεί και είναι αποτελεσματική. Αυτό αποτέλεσε καινοτομία στην παροχή εκπαιδευτικών και ψυχολογικών υπηρεσιών στην ελληνική πραγματικότητα με σημαντικά οφέλη για τα παιδιά και τις οικογένειές τους.
Μετά το πέρας του προγράμματος, η ομάδα πρώιμης παρέμβασης της ΕΔΜ συνέχισε και ανέπτυξε περαιτέρω την εφαρμογή του προγράμματος Portage , της συμβουλευτικής γονέων και την εποπτεία νηπιαγωγών, μέσω τηλεδιάσκεψης προς οικογένειες που κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές και δεν έχουν πρόσβαση σε ανάλογες παρεμβάσεις.
Ειδικότερα, όσον αφορά στην παρέμβαση μέσω Skype, διαπιστώνεται ότι το μέσο είναι εύχρηστο και οι περισσότερες οικογένειες είναι εξοικειωμένες με τη χρήση του. Η παρέμβαση γίνεται στο φυσικό περιβάλλον του παιδιού και δίνει τη δυνατότητα για άμεση παρατήρηση και διατήρηση και γενίκευση δεξιοτήτων. Η χρήση της τεχνολογίας αποτελεί μία γέφυρα μεταξύ της οικογένειας και του ειδικού- θεραπευτή.
Σε αυτού του είδους την παρέμβαση , όπου ο ειδικός παρεμβαίνει εξ’ αποστάσεως σε παιδιά μικρής ηλικίας, ο ρόλος των γονέων είναι εξαιρετικά σημαντικός για την επίτευξη του. Ο γονέας διαμεσολαβεί μεταξύ του παιδιού και του θεραπευτή. Ο βαθμός εμπλοκής του γονέα σχετίζεται με την ικανότητα του παιδιού να ανταποκριθεί χωρίς τη συνεχή δική του διαμεσολάβηση. Η διαθεσιμότητα των γονέων σε πρακτικό και ψυχικό επίπεδο καθορίζει την πορεία που θα έχει η παρέμβαση. Το όφελος για τους γονείς που αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο είναι σημαντικό, καθώς αρχίζουν να αυτενεργούν με αποτέλεσμα να μειώνεται η εξάρτηση από τον ειδικό, να δημιουργούν συνθήκες μάθησης , κοινωνικής ένταξης και αντιμετώπισης και αποφυγής δύσκολων συμπεριφορών.
Ο ειδικός που αναλαμβάνει θεραπείες εξ’ αποστάσεως έρχεται αντιμέτωπος με προκλήσεις για τις οποίες πρέπει να είναι προετοιμασμένος για να τις παρακάμψει. Η παρέμβαση γίνεται συνήθως έμμεσα δια μέσου του γονέα . Ο ειδικός πρέπει να παρατηρεί το παιδί και το γονέα, να καθοδηγεί και να δίνει ανατροφοδότηση. Στερείται της δυνατότητας άμεσης παρέμβασης και δυνατότητας να λειτουργήσει ως πρότυπο μεσω της φυσικής του παρουσίας, για το γονέα. Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι η φυσική απουσία, η έλλειψη εγγύτητας και ο περιορισμός των πληροφοριών και ερεθισμάτων που λαμβάνει. Το οπτικό πεδίο είναι περιορισμένο και βασίζεται μόνο στην όραση και ακοή για να κατανοήσει όσα συμβαίνουν. Σε περιπτώσεις που ο θεραπευτής γνωρίζει για πρώτη φορά την οικογένεια και το παιδί μέσω τηλεδιάσκεψης και η προοπτική για εκ του σύνεγγυς συνάντηση μοιάζει μακρινή, θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο και ιδιαίτερη προετοιμασία για να θέσει τις βάσεις για τη δημιουργία σχέσης με τους γονείς και το παιδί. Αυτές οι προκλήσεις απαιτούν εμπειρία και εκπαίδευση όσον αφορά στη καθοδήγηση των γονέων και γενικότερα στην υλοποίηση της παρέμβασης από απόσταση. Σημαντική στήριξη για τον θεραπευτή αποτελεί η εποπτεία για την κατάλληλη προετοιμασία του ιδίου πριν την έναρξη των παρεμβάσεων και την επίλυση πιθανών δυσκολιών κατά την εφαρμογή της παρέμβασης.
Όσον αφορά τη διεξαγωγή των συνεδριών εξ αποστάσεως σαφώς και διαφέρει αυτών που πραγματοποιούνται εκ του σύνεγγυς. Ο γονέας εκπαιδεύεται με στόχο να καθοδηγήσει το παιδί στη συνεδρία. Ο θεραπευτής αναλαμβάνει ρόλο οργανωτή και συντονιστή. Πως δομείται τέτοιου είδους συνεδρία? Πως οργανώνεται ο χώρος? Πως προετοιμάζεται ο γονέας? Πως προετοιμάζει το παιδί? Τι δραστηριότητες δίδονται? Ποιοι θα πρέπει να είναι οι αρχικοί στόχοι? Τι πρέπει να προσέξει σε σχέση με το γονέα, που τόσο άμεσα αναλαμβάνει ενεργητικό ρόλο? Τα ερωτήματα αυτά αποτελούν αντικείμενο εκπαίδευσης.
Συνοψίζοντας, οι θεραπευτικές παρεμβάσεις από απόσταση μέσω τηλεδιάσκεψης εφαρμόζονται από την Μονάδα Δοξιάδη από το 2011. Εξυπηρετούν οικογένειες που κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές ή δεν έχουν πρόσβαση σε συγκεκριμένες θεραπείες. Οι θεραπείες αυτές αποτελούν ένα διαφορετικό τύπο παρέμβασης και απαιτεί ειδική εκπαίδευση και εποπτεία όπως κάθε άλλος τρόπος παρέμβασης.
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τη Γραμματεία της Μονάδας.